‘‘กตโม จ, ภิกฺขเว, ทุติโย สมโณ? อิธ, ภิกฺขเว, ภิกฺขุ ติณฺณํ สํโยชนานํ ปริกฺขยา ราคโทสโมหานํ ตนุตฺตา สกทาคามี โหติ, สกิเทว อิมํ โลกํ อาคนฺตฺวา ทุกฺขสฺสนฺตํ กโรติฯ อยํ, ภิกฺขเว, ทุติโย สมโณฯ

‘‘กตโม จ, ภิกฺขเว, ตติโย สมโณ? อิธ, ภิกฺขเว, ภิกฺขุ ปญฺจนฺนํ โอรมฺภาคิยานํ สํโยชนานํ ปริกฺขยา โอปปาติโก โหติ ตตฺถ ปรินิพฺพายี อนาวตฺติธมฺโม ตสฺมา โลกาฯ อยํ, ภิกฺขเว, ตติโย สมโณฯ

‘‘กตโม จ, ภิกฺขเว, จตุตฺโถ สมโณ? อิธ , ภิกฺขเว, ภิกฺขุ อาสวานํ ขยา อนาสวํ เจโตวิมุตฺติํ ปญฺญาวิมุตฺติํ ทิฏฺเฐว ธมฺเม สยํ อภิญฺญา สจฺฉิกตฺวา อุปสมฺปชฺช วิหรติฯ อยํ, ภิกฺขเว, จตุตฺโถ สมโณฯ

‘‘‘อิเธว, ภิกฺขเว, ปฐโม สมโณ, อิธ ทุติโย สมโณ, อิธ ตติโย สมโณ, อิธ จตุตฺโถ สมโณ; สุญฺญา ปรปฺปวาทา สมเณภิ อญฺเญหี’ติ – เอวเมตํ, ภิกฺขเว, สมฺมา สีหนาทํ นทถา’’ติฯ ทสมํฯ

11. สปฺปุริสานิสํสสุตฺตํ

[242] ‘‘สปฺปุริสํ , ภิกฺขเว, นิสฺสาย จตฺตาโร อานิสํสา ปาฏิกงฺขาฯ กตเม จตฺตาโร? อริเยน สีเลน วฑฺฒติ, อริเยน สมาธินา วฑฺฒติ, อริยาย ปญฺญาย วฑฺฒติ, อริยาย วิมุตฺติยา วฑฺฒติ – สปฺปุริสํ, ภิกฺขเว, นิสฺสาย อิเม จตฺตาโร อานิสํสา ปาฏิกงฺขา’’ติฯ เอกาทสมํฯ

กมฺมวคฺโค จตุตฺโถฯ

ตสฺสุทฺทานํ –

สํขิตฺต วิตฺถาร โสณกายน,

สิกฺขาปทํ อริยมคฺโค โพชฺฌงฺคํ;

สาวชฺชญฺเจว อพฺยาพชฺฌํ,

สมโณ จ สปฺปุริสานิสํโสติฯ

(25) 5. อาปตฺติภยวคฺโค

1. สงฺฆเภทกสุตฺตํ

[243] เอกํ สมยํ ภควา โกสมฺพิยํ วิหรติ โฆสิตาราเมฯ อถ โข อายสฺมา อานนฺโท เยน ภควา เตนุปสงฺกมิ; อุปสงฺกมิตฺวา ภควนฺตํ อภิวาเทตฺวา เอกมนฺตํ นิสีทิฯ เอกมนฺตํ นิสินฺนํ โข อายสฺมนฺตํ อานนฺทํ ภควา เอตทโวจ – ‘‘อปิ นุ ตํ, อานนฺท, อธิกรณํ วูปสนฺต’’นฺติ? ‘‘กุโต ตํ, ภนฺเต, อธิกรณํ วูปสมิสฺสติ [วูปสมฺมิสฺสติ (?)]! อายสฺมโต , ภนฺเต, อนุรุทฺธสฺส พาหิโย นาม สทฺธิวิหาริโก เกวลกปฺปํ สงฺฆเภทาย ฐิโตฯ ตตฺรายสฺมา อนุรุทฺโธ น เอกวาจิกมฺปิ ภณิตพฺพํ มญฺญตี’’ติฯ

‘‘กทา ปนานนฺท, อนุรุทฺโธ สงฺฆมชฺเฌ อธิกรเณสุ [อธิกรเณสุ เตสุ (ก.)] โวยุญฺชติ! นนุ, อานนฺท, ยานิ กานิจิ อธิกรณานิ อุปฺปชฺชนฺติ, สพฺพานิ ตานิ ตุมฺเห เจว วูปสเมถ สาริปุตฺตโมคฺคลฺลานา จฯ

‘‘จตฺตาโรเม, อานนฺท, อตฺถวเส สมฺปสฺสมาโน ปาปภิกฺขุ สงฺฆเภเทน นนฺทติฯ กตเม จตฺตาโร? อิธานนฺท, ปาปภิกฺขุ ทุสฺสีโล โหติ ปาปธมฺโม อสุจิ สงฺกสฺสรสมาจาโร ปฏิจฺฉนฺนกมฺมนฺโต อสฺสมโณ สมณปฏิญฺโญ อพฺรหฺมจารี พฺรหฺมจาริปฏิญฺโญ อนฺโตปูติ อวสฺสุโต กสมฺพุชาโตฯ ตสฺส เอวํ โหติ – ‘สเจ โข มํ ภิกฺขู ชานิสฺสนฺติ – ทุสฺสีโล ปาปธมฺโม อสุจิ สงฺกสฺสรสมาจาโร ปฏิจฺฉนฺนกมฺมนฺโต อสฺสมโณ สมณปฏิญฺโญ อพฺรหฺมจารี พฺรหฺมจาริปฏิญฺโญ อนฺโตปูติ อวสฺสุโต กสมฺพุชาโตติ, สมคฺคา มํ สนฺตา นาเสสฺสนฺติ; วคฺคา ปน มํ น นาเสสฺสนฺตี’ติฯ อิทํ, อานนฺท, ปฐมํ อตฺถวสํ สมฺปสฺสมาโน ปาปภิกฺขุ สงฺฆเภเทน นนฺทติฯ

‘‘ปุน จปรํ, อานนฺท, ปาปภิกฺขุ มิจฺฉาทิฏฺฐิโก โหติ, อนฺตคฺคาหิกาย ทิฏฺฐิยา สมนฺนาคโตฯ ตสฺส เอวํ โหติ – ‘สเจ โข มํ ภิกฺขู ชานิสฺสนฺติ – มิจฺฉาทิฏฺฐิโก อนฺตคฺคาหิกาย ทิฏฺฐิยา สมนฺนาคโตติ, สมคฺคา มํ สนฺตา นาเสสฺสนฺติ; วคฺคา ปน มํ น นาเสสฺสนฺตี’ติฯ อิทํ, อานนฺท, ทุติยํ อตฺถวสํ สมฺปสฺสมาโน ปาปภิกฺขุ สงฺฆเภเทน นนฺทติฯ